برنو

برنو بلند و کوتاه ساخت ایران

هفتم بهمن ماه 1309 (27 ژانویه 1930) درپی یک بررسی طولانی، شاه وقت که فرمانده کل نیروهای مسلح بود موافقت کرد که «ماوزر Mauser» ساخت آلمان پس از یک دوره آزمایش چندساله، تفنگ رسمی ارتش ایران شود. این آزمایش روی ماوزرهای «وی. زی 24 ـ VZ » یعنی ماوزر ساخت سال 1924 صورت گرفت و ستاد ارتش در سال 1934 (1313) به آن نمره قبولی داد. از آن پس ماوزر که تولید انبوه آن از سال 1898 (110 سال پیش) در «اوبرنادورف» آلمان آغاز شده بود و در طول جنگ جهانی اول به عنوان دقیقترین و خوشدست ترین تفنگ سبک بکار رفته بود جای تفنگهای روسی (ناگانت = نوغان) و انگلیسی و ... را در ارتش ایران گرفت. این تفنگ توسط دو برادر آلمانی به نام های «پتر پل» و «ویلهلم» ماوزر Mauser Brothers برای ارتش آلمان ساخته شده بود. کارخانه ماوزر بعدا شعبه خود را در شهر «برنو» واقع در ایالت موراویای چک اسلواکی دایر کرد و دولت ایران که مشتری کمپانی «اشکودا» بود ترجیح داد که تفنگهای ماوزر ساخت شهر برنو Brno را خریداری کند و از آن پس در ایران نام «برنو» بر تفنگهای ماوزر گذارده شد که پنج تیر و تک تیر بودند. از دهه 1940، ایران خود دست به ساختن برنو زد و آن را در کارخانه های تسلیحات (معروف به مسلسل سازی واقع در نزدیکی دوشان تپه) و در دو نوع ساخت: برنو کوتاه و برنو معمولی. میان دو جنگ اول و دوم جهانی بیش از یک میلیون ماوزر در آلمان و شهر برنو ساخته شد که علاوه بر 11 لشکر پیاده در ورماخت، ارتشهای ژاپن و رومانی هم به آن مجهز شده بودند. از اواخر دهه 1950 (سال 1957) به تدریج تفنگهای نیمه خودکار آمریکایی «ام ـ 1» M_1 جای برنو را در ارتش ایران گرفت. تفنگ «ام ـ1» کالیبر 30 در سال 1938 توسط مهندسی به نام «جان گارند John Garand» ساخته شده بود و ارتش آمریکا از آنها در جنگ جهانی دوم و جنگ کره استفاده کرده بود. ارتش آمریکا تا دهه 1960 به تدریج تفنگها «ام ـ 14» و بعدا «ام ـ 16» را در واحدهای خود جانشین «ام ـ 1» کرده بود. از دهه 1970 ارتش ایران به وارد کردن تفنگHeckler&Koch G_3 هکلر و کخ (ژ ـ 3) و بعدا کالاشنیکوف Kalashnikov دست زد و .... اینک از برنو به علت زیبایی به عنوان تفنگ تشریفاتی استفاده می شود. پس از خیانت شهریور 1320 (آگوست 1941) و مرخص شدن سربازان پادگانها، بسیاری از برنوهای ارتش به دست افراد ایل ها و عشایر و نیز راهزنان افتاد که سالها باعث ناامنی کشور بود.